اولين دندانپزشك فرنگي در ايران كيست؟
به گزارش خبرگزاري ايسنا
با توجه به اين كه اين آگهي قديمي‌ترين سند يافت شده درباره حضور دندانپزشكان فرنگي در ايران است، فعلاً مي‌توان موسيو پلوكه را اولين دندانپزشك فرنگي حاضر در ايران دانست و روشن است كه زودتر از دكتر هيبنت به ايران آمده و مشغول به كار دندانپزشكي و دندانسازي شده است.
به گزارش ايسنا، سعيد ميرسعيدي، پژوهشگر تاريخ پزشكي عصر قاجار، در روزنامه ايران نوشت: «در مقاله «استخدام اولين دندانپزشك اروپايي در سال ۱۲۹۳ هجري قمري و پايه‌گذاري دندانپزشكي نوين در ايران» در شماره ۴۹ و۵۰ مجله گنجينه اسناد، دكتر احمد هاشميان با استناد به خبري در روزنامه دولت عليه ايران در تاريخ ۱۲۸۶ هجري قمري، از دندانپزشكي فرانسوي به نام «موسيو پلوكه» نام برده است كه در آن تاريخ به‌تازگي به ايران وارد شده بود. از اين شخص در منابع ديگر شرح حال و اطلاع بيشتري در دست نيست و تا به حال تصوير و توصيف و اشاره‌اي درباره او ديده نشده است.
متن اين اعلان كه اشارات دقيقي به جزئيات درمان‌هاي دندانپزشكي ارائه شده دارد، در مقاله فوق چنين آمده است:
«موسيو پلوكه، يكي از صاحب‌صنعتان دولت بهيه فرانسه است. روز بيستم شهر رجب وارد دارالخلافه گشته، مصمم به شغل رفع مرض دهان و درد دندان است. حكيم مذكور دندان كه درد مي‌كند، بدون اذيت بيرون مي‌آورد و در عوض دندان مصنوعي تازه مي‌گذارد كه هيچكس تميز نمي‌دهد كه اين دندان مصنوعي است. هر دنداني كه سياه شده باشد يا زنگ زده باشد، پاك مي‌كند و دنداني كه كرم خورده باشد رفع كرم خوردگي مي‌كند كه ابداً ديگر كرم نزند و هر دهاني كه بدبو باشد، معالجه مي‌كند و دندان جفتي كه روي هم افتاده باشد، جدا مي‌كند و دندان اگر كج باشد، راست مي‌نمايد و در پاريس به جهت اين شغل نشانه‌هاي افتخار متعدد به او داده‌اند. منزل او در بيرون دروازه دولت، پهلوي خانه خليفه فرنگي است. كتابچه در علم و هنر خود نوشته و در صورت و شكل شخص با دندان و بي دندان را نموده و در وقت آمدن به ايران، در اسلامبول طبع كرده و مجاناً به معارف و اعياني كه روزنامه دارند، داده مي‌شود.»
با توجه به اين كه در مقاله فوق تنها متن اين اعلان آمده و تصوير آن ارائه نشده است، به جست‌وجو در آرشيو روزنامه‌هاي قديم ايران پرداختيم و با كمك محقق ارجمند جناب آقاي دكتر رضا كسروي به شماره ۶۳۶ «روزنامه دولتي به تاريخ يوم پنجشنبه سيزدهم شهر شعبان المعظم مطابق سال خجسته فال ئيلان ئيل سنه ۱۲۸۶هجري [قمري]» برابر با تاريخ ۲۷ آبان ۱۲۴۸ دست پيدا كرديم. اين شماره روزنامه به عنوان «نمره ششصد و سي و شش منطبعه دارالخلافه ناصري در مدرسه مباركه دارالفنون در دارالطباعه دولتي» معرفي شده است.
لازم به توضيح است كه اين روزنامه بعد از روزنامه وقايع اتفاقيه و قبل از روزنامه ايران تا پيش از سال ۱۲۸۸ هجري قمري منتشر مي‌شده است.
با مراجعه به اين نسخه، معلوم مي‌شود نام اين دندانپزشك فرانسوي كه در مقاله دكتر هاشميان موسيو پلوكه خوانده شده، به طور دقيق قابل خوانش نمي‌باشد و به وسيله كاتب وقت روزنامه به صورتي مخدوش و غير قابل تشخيص نوشته شده و يا در مرحله چاپ به اين شكل درآمده است.
همچنين در كتاب «اولين‌هاي تهران، سيروس سعدونديان، انتشارات نگارستان كتاب، چاپ اول: ۱۳۸۹» در صفحه ۲۲۶، متن همين اعلان آمده اما نام دندانپزشك، «موسيو پاز» خوانده شده كه آن هم صحيح به نظر نمي‌رسد.
بجز نام دندانپزشك بقيه متن آگهي در هر دو منبع بطور كامل و صحيح خوانده شده است. به علاوه بر خلاف اشاره دكتر هاشميان، از متن اين آگهي اطلاعي در مورد استخدام اين دندانپزشك توسط دولت ايران به دست نمي‌آيد و در ساير منابع نيز تا به حال سندي در مورد استخدام او در دربار و دولت ايران ديده نشده است. نكته قابل توجه ديگر اين كه اين دندانپزشك طبق اين اعلان، در تاريخ ۲۰ رجب ۱۲۸۶ وارد تهران شده و اين تاريخ تقريباً سه سال پيش از ورود دكتر «برتراند باتيست آنسگاريوس هيبنت» (مسنن‌السلطنه) دندانساز سوئدي «ناصرالدين شاه» بوده و بنابراين دكتر هيبنت بر خلاف آنچه مشهور است اولين دندانپزشك خارجي حاضر در ايران نبوده است.
طبق اسناد وزارت خارجه، حكم تلگرافي صدراعظم به پاريس براي استخدام هيبنت در تاريخ ۸ ژوئيه ۱۸۷۲ برابر با دوم جمادي الاول ۱۲۸۹ بوده و انعقاد قرارداد او با دولت ايران اندكي بعد از اين تاريخ و ورودش به ايران در اواخر سال ۱۲۸۹ هجري قمري مي‌باشد.
اولين اعلان در مورد حضور هيبنت هم به اوايل سال ۱۲۹۰ هجري قمري برمي‌گردد و در روزنامه ايران، نمره ۱۵۷، ۲۴ صفر ۱۲۹۰ منتشر شده است.
همان طور كه عنوان شد، بجز همين آگهي، تا به حال هيچ سند ديگري از اين دندانپزشك فرانسوي به دست نيامده است و از مدت زمان حضور او در ايران اطلاعي در دست نيست. با توجه به اين كه اين آگهي قديمي‌ترين سند يافت شده درباره حضور دندانپزشكان فرنگي در ايران است، فعلاً مي‌توان او را اولين دندانپزشك فرنگي حاضر در ايران دانست و روشن است كه زودتر از دكتر هيبنت به ايران آمده و مشغول به كار دندانپزشكي و دندانسازي شده است.»
منبع: ايسنا
مقالات مرتبط:
دندانپزشكي در يوسف آباد
دندانپزشكي در امير آباد
دندانپزشكي در بلوار كشاورز
دندانپزشكي در عباس آباد
دندانپزشكي در زرتشت
اين جوانهاي دندانپزشك روزانه 3 هزار ماسك توليد ميكنند